Ön Çapraz Bağ Yırtığı
Diz ekleminde bulunan önemli bir bağın kopmasıdır. Genellikle ani dönme, sıçrama veya yanlış adım atma sonucu oluşur. Dizde şiddetli ağrı ve şişlik meydana gelir. Ön çapraz bağ yırtığı sonrası dizi bükmek veya düz tutmak zorlaşır. Sporcularda sık görülür. Tedavi, dinlenme, fizik tedavi veya cerrahi operasyon ile yapılabilir. Tanı için MR ve fizik muayene gereklidir.
Ön Çapraz Bağ Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
Dizde ani bir hareket veya darbe sonrası oluşan keskin ve şiddetli bir ağrı hissedilir. Bu ağrı genellikle spor yaparken veya zorlu aktiviteler sırasında ortaya çıkar. Yırtık anında dizde bir ‘patlama’ veya ‘çıt’ sesi duyulabilir. Bu belirti ön çapraz bağ yırtığı yaşandığının tipik bir göstergesidir. Dizdeki hareket kabiliyeti belirgin şekilde azalır. Tam bükme veya uzatma hareketi yapmak zorlaşır. Yaralanmadan birkaç saat sonra dizde şişlik oluşur. Bu durum, eklem içine kanama olmasından kaynaklanır.
Dizde boşalma veya güvensizlik hissi yaşanır. Özellikle yürürken, merdiven çıkarken veya ani dönüşlerde dizde istikrarsızlık oluşabilir. Yaralanma sonrası dizde ağırlık taşıma zorlaşır ve aksama görülür. Diz dokunmaya karşı hassaslaşır ve bastırıldığında ağrı artar. Dizde bazen kilitlenme veya takılma hissi olabilir. Ön çapraz bağ yırtığı genellikle sporcularda veya ani dönme hareketi yapan bireylerde sık görülür. Bu belirtileri yaşıyorsanız, erken teşhis ve tedavi için bir ortopedi uzmanına başvurmanız önemlidir.
Ön Çapraz Bağ Yırtığı Neden Olur?
Hızlı bir şekilde koşarken veya hareket halindeyken aniden yön değiştirmek, ön çapraz bağ üzerinde yüksek gerilim oluşturur. Özellikle futbol, basketbol, tenis gibi sporlar sırasında bu durum sıkça görülür. Zıpladıktan sonra dize aşırı yük binmesi veya yanlış bir pozisyonda yere düşmek, bağın gerilmesine ve yırtılmasına neden olabilir. Voleybol ve basketbol oyuncularında bu durum yaygındır. Özellikle temaslı sporlarda dizin dış kısmına gelen darbeler, ön çapraz bağ yırtığı yaşanmasına yol açabilir. Sabit bir ayak üzerinde vücudun üst kısmının aniden dönmesi sonucunda diz burkulabilir. Bu hareket sırasında ön çapraz bağ fazla esner ve yırtılabilir.
Spordan önce yetersiz ısınmak ve esneme hareketleri yapmamak, kas ve bağların esnekliğini azaltarak riski artırır. Özellikle uyluk kasları zayıf olduğunda diz eklemine binen yük artar ve ön çapraz bağ daha fazla zorlanır. Engebeli, düzensiz veya sert yüzeylerde yapılan sporlar, diz üzerinde ekstra stres oluşturur. Bağ yaralanmalarına yol açar. Kadınlar, anatomik yapıları ve hormonal farklılıklar nedeniyle erkeklere göre daha yatkındır. Ön çapraz bağ yırtığı, ihmal edilmemesi gereken ciddi bir yaralanmadır. Böyle bir şüphe durumunda mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.
Ön Çapraz Bağ Yırtığı Nasıl Tedavi Edilir?
Yaralanma sonrası bölgeyi dinlendirin ve şişliği azaltmak için buz uygulayın. Diz hareketliliğini artırmak ve kas gücünü sağlamak için fizyoterapist eşliğinde egzersiz yapın. Dizliği kullanarak dize destek sağlayın ve stabiliteyi artırın. Ağrı ve iltihaplanmayı azaltmak için doktorun önerdiği ağrı kesici ve anti-inflamatuar ilaçlar kullanın.
Aktif yaşam tarzı veya ileri ön çapraz bağ yırtığı durumunda artroskopik cerrahi ile bağ onarımı yapılır. Ameliyat sonrası tam iyileşme için düzenli rehabilitasyon programına katılın. Doktor onayıyla kontrollü şekilde spora ve günlük aktivitelere dönün.