Eklem Kıkırdağı Aşınması
Eklemlerdeki kıkırdak dokunun yıpranması veya incelmesi durumudur. Kıkırdak, kemiklerin birbirine sürtünmesini önler ve hareketi kolaylaştırır. Eklem kıkırdağı aşınması, genellikle yaşlanma, aşırı yüklenme veya travma nedeniyle oluşur. Bu durum, eklem ağrısı, sertlik ve hareket kısıtlılığına yol açar. En sık diz, kalça ve omuz eklemlerinde görülür. Tedavi, aşınma derecesine göre ilaç, fizik tedavi veya cerrahi yöntemlerle yapılır.
Eklem Kıkırdağı Aşınması Belirtileri Nelerdir?
Eklem kemikleri doğrudan sürtünmeye başlar. Bu durum, özellikle hareket sırasında veya gün sonunda belirginleşen ağrılara yol açar. İleri seviyelerde dinlenme sırasında bile ağrı hissedilebilir. Sabah uyandıktan sonra veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra eklemlerde sertlik hissi yaşanır. Bu sertlik genellikle kısa süre içinde azalır, ancak hareketi kısıtlayabilir. Eklemlerde iltihaplanma nedeniyle şişlik görülebilir. Şişen eklem üzerine bastırıldığında ağrı hissi artabilir. Bu durum genellikle aşırı kullanım veya zorlanma sonrası belirgin hale gelir.
Eklem kıkırdağı aşınması, eklemin normal hareket açıklığını azaltabilir. Günlük aktivitelerde zorlanma, örneğin merdiven çıkarken hissedilen zorluk belirtilerden biridir. Eklem hareket ettirildiğinde çıtırtı, sürtünme veya takılma sesleri duyulabilir. Bu durum, aşınan kıkırdağın eklem kemiklerinin düzgün kaymasını engellemesinden kaynaklanır. İleri düzey aşınmada, eklemde şekil değişiklikleri ve deformasyonlar görülebilir. Bu durum özellikle diz ve el parmakları gibi bölgelerde belirgin hale gelir. Eklemdeki ağrı ve hareket kısıtlılığı nedeniyle kaslar zayıflayabilir. Kişi yürüme bastonu gibi desteklere ihtiyaç duyabilir.
Eklem Kıkırdağı Aşınması Neden Olur?
Yaşlanma sürecinde eklem kıkırdağı doğal olarak incelir ve elastikiyetini kaybeder. Bu durum, kıkırdağın aşınmasına ve eklem işlevinin bozulmasına yol açabilir. Eklem bölgesine alınan darbeler veya spor yaralanmaları kıkırdak dokusuna zarar verebilir. Kırıklar, çıkıklar veya bağ yaralanmaları gibi durumlar da eklem kıkırdağının aşınmasına neden olabilir. Tekrarlayan hareketler ve fiziksel aktiviteler eklemler üzerinde sürekli bir baskı oluşturur. Özellikle mesleki nedenlerle veya yoğun spor aktiviteleri nedeniyle risk artar. Fazla kilo, eklemlere özellikle diz, kalça ve ayak bileği gibi taşıyıcı eklemlere ekstra yük bindirir. Bu durum, kıkırdağın daha hızlı yıpranmasına neden olur. Bazı bireyler genetik olarak kıkırdak dokusunun daha hassas olduğu bir yapıya sahip olabilir. Bu durum, erken yaşlarda bile eklem kıkırdağı aşınmasına yol açabilir.
Romatoid artrit gibi iltihaplı eklem hastalıkları, eklem kıkırdağını doğrudan etkileyebilir. Bu tür hastalıklarda iltihap, kıkırdağın bozulmasına yol açar. Eklem sıvısı, kıkırdağın beslenmesi ve kayganlığın sağlanması için gereklidir. Bu sıvının azalması, kıkırdağın zayıflamasına ve aşınmasına neden olabilir. Eklem yapısındaki doğuştan gelen şekil bozuklukları eklem yüzeylerinde dengesiz bir baskı oluşturur. Eklem kıkırdağı aşınması sorununu hızlandırabilir. Hareketsizlik, eklemlerin yeterince kullanılmamasına ve kıkırdağın zayıflamasına neden olur. Düzenli fiziksel aktivite, kıkırdağın sağlıklı kalmasını destekler. Kıkırdak sağlığı için önemli olan vitaminler, mineral ve kolajen gibi maddelerin eksikliği, kıkırdağın yapısının bozulmasına neden olur. Özellikle D vitamini ve kalsiyum eksikliği, eklem sağlığını olumsuz etkiler.
Eklem Kıkırdağı Aşınması Nasıl Tedavi Edilir?
Ağrıyı ve iltihabı azaltmak için non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) sıkça kullanılır. Kasların güçlendirilmesi ve eklem hareketliliğinin artırılması amacıyla özel egzersizler uygulanır. Fazla kilo, eklemlere binen yükü artırarak aşınmayı hızlandırabilir. Kilo kaybı, semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Baston, dizlik veya ortopedik ayakkabılar gibi cihazlar, eklemlere binen yükü azaltabilir. Kortikosteroid veya hyaluronik asit enjeksiyonları, ağrıyı azaltır. Eklem hareketliliğini iyileştirebilir. Hastanın kendi kanından elde edilen trombosit zengin plazma eklem içine enjekte edilir. Kıkırdak yenilenmesine yardımcı olur.
Kök hücre tedavisi, hasarlı kıkırdak dokusunun yenilenmesini teşvik etmek için uygulanabilir. Artroskopi, kıkırdağın daha fazla aşınmasını önlemek için eklem içindeki hasarlı dokunun temizlenmesini içerir. Kıkırdak transferi, sağlıklı kıkırdak dokusunun başka bir bölgeden alınıp hasarlı bölgeye nakledilmesini içerir. Şiddetli vakalarda, aşınmış eklemin yapay bir protezle değiştirilmesi gerekebilir. Omega-3 yağ asitleri, D vitamini ve kolajen takviyesi içeren bir diyet, kıkırdak sağlığını destekler. Yüzme, yürüyüş veya bisiklet gibi düşük etkili egzersizler, eklem hareketliliğini artırabilir. Eklem kıkırdağı aşınması tedavisinde erken tanı ve uygun tedavi planı önemlidir. Her hasta için kişiselleştirilmiş bir yaklaşım, daha iyi sonuçlar sağlar. Doktorunuza danışarak size en uygun tedavi seçeneğini belirleyebilirsiniz.
