Diz Protezi Ameliyatı
Hasarlı diz ekleminin yapay bir eklemle değiştirilmesidir. Diz protezi ameliyatı genellikle ileri derece kireçlenme nedeniyle yapılır. Ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak amaçlanır. Cerrahi bir işlemdir. Uygun hastalarda oldukça başarılıdır. Genelde 60 yaş üstü hastalara uygulanır. Hastanın yaşam kalitesini yükseltir. Fizik tedavi ile iyileşme desteklenir.
Diz Protezi Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?
Diz kireçlenmesi, yaşa bağlı olarak diz eklemindeki kıkırdak dokunun zamanla aşınmasıyla oluşur. Hastalar özellikle merdiven çıkarken, uzun süre yürüdüklerinde ya da ayakta kaldıklarında ciddi ağrılar yaşar. Bu durumda diz protezi, ağrının giderilmesi ve hareket kabiliyetinin artırılması amacıyla tercih edilir. Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırdığı bu hastalıkta dizde sürekli iltihap ve eklem hasarı oluşur. Zamanla kıkırdak ve kemik dokusu zarar gördüğü için hasta gündelik işlerini yapamaz hale gelir. Bu durumda da diz protezi ameliyatı, ağrıyı azaltmak ve eklem fonksiyonunu geri kazandırmak için önerilir. Kazalar, düşmeler veya spor yaralanmaları gibi travmalar sonucunda dizdeki kemikler ve kıkırdak dokular ciddi şekilde zarar görebilir.
Eğer bu hasarlar cerrahi dışı yöntemlerle iyileşmiyorsa ve dizde kalıcı ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı varsa diz protezi ameliyatı gerekebilir. Bacaklarda eğrilik, diz kapağının yanlış hizalanması gibi yapısal bozukluklar zamanla diz eklemine zarar verir. Bu durum hem ağrıya hem de yürüme bozukluklarına neden olabilir. Protezle dizin normal yapısı yeniden oluşturularak bu sorunlar düzeltilir. Fizik tedavi, ilaç tedavisi, enjeksiyonlar veya diz içi sıvı takviyeleri gibi yöntemlerle ağrının giderilemediği ve yaşam kalitesinin ciddi şekilde bozulduğu durumlarda son çare olarak protez uygulanır. Hasta, basit hareketleri bile ağrı nedeniyle yapamaz hale gelmişse, diz protezi sayesinde hareket serbestliği geri kazanılabilir. Bu durum, özellikle ileri yaşlardaki bireyler için büyük kolaylık sağlar.
Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Ameliyat öncesinde hasta, genel sağlık durumu ve dizinin durumu hakkında kapsamlı bir değerlendirmeye tabii tutulur. Röntgen veya MR gibi görüntüleme testleri yapılır. Anestezi uzmanı hastanın sağlık durumunu göz önünde bulundurarak uygun anestezi yöntemini seçer. Ameliyat öncesi hastaya bazı ilaçlar verilerek enfeksiyon riski azaltılır. Diz protezi ameliyatı genellikle genel anestezi altında yapılır. Ancak bazı durumlarda spinal (belden aşağısını uyuşturma) veya epidural anestezi de tercih edilebilir. Hastanın rahat olması sağlanır ve operasyona başlanır. Cerrah, dizin iç kısmında yaklaşık 20 cm’lik bir kesi yapar. Kesi, dizin ön kısmına yerleştirilir. Cerrah, diz ekleminin üst kısmındaki femur ve alt kısmındaki tibia bölümlerindeki hasar görmüş dokuları temizler ve şekillendirir. Ardından, diz eklemi yerine yapay protez yerleştirilir. Protez, genellikle metal ve plastik malzemelerden üretilmiştir. Femur ve tibia kısmına uygun şekillerde tasarlanmış protezler, özel cihazlar yardımıyla doğru pozisyonda yerleştirilir.
Bazı protezler, diz ekleminin hareketini daha doğal kılmak için ek olarak bir plastik takoz içerir. Protezin yerleştirilmesinin ardından cerrah, eklem hareketliliğini test eder. Dizin normal fonksiyonlarını yerine getirdiğinden emin olmak için dizin bükülmesi ve açılması kontrol edilir. Her şey düzgün çalışıyorsa, kesiler kapatılmaya başlanır. Cerrah, dizdeki kesi bölgesini dikkatlice kapatır. Dikişler, hem estetik hem de iyileşme süreci için uygun şekilde yerleştirilir. Dikişler genellikle bir hafta sonra alınır. Ameliyat sonrası hasta, genellikle hastanede birkaç gün kalır. Bu süre zarfında ağrı yönetimi yapılır ve hastaya fiziksel terapi önerilir. Fiziksel terapi, dizin hareket kabiliyetini geri kazandırmak ve eklemi güçlendirmek için çok önemlidir. Ayrıca, enfeksiyon riskini önlemek için antibiyotik tedavisi uygulanır. Diz protezi ameliyatı, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir. Ancak başarılı bir iyileşme için cerrahiden sonra dikkatli bir rehabilitasyon süreci gereklidir.
Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ameliyat sonrası fizik tedavi, dizin fonksiyonlarını yeniden kazanması için çok önemlidir. Doktorunuzun önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapmalısınız. Bu egzersizler kas gücünü artırır ve hareket kabiliyetinizi geliştirir. Ameliyat bölgesindeki dikiş veya yara yerinin enfeksiyon kapmaması için temiz ve kuru tutulması gerekir. Pansumanlar düzenli olarak yapılmalı ve herhangi bir kızarıklık, akıntı veya ağrı fark edilirse hemen doktora başvurulmalıdır. Bağışıklık sisteminiz zayıfsa veya başka bir enfeksiyon geçiriyorsanız, bu durum protez bölgesini de etkileyebilir. Bu nedenle diş tedavisi ya da idrar yolu enfeksiyonu gibi farklı alanlardaki enfeksiyonlar bile ciddiye alınmalıdır.
Doktorunuzun önerdiği antibiyotikleri aksatmadan kullanmalısınız. Diz protezi ameliyatı sonrasında bacak damarlarında pıhtı oluşma riski artar. Bu riski azaltmak için verilen kan sulandırıcı ilaçlar düzenli alınmalı, uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınılmalı ve sık sık bacaklar hareket ettirilmelidir. İyileşme döneminde çömelme, merdiven çıkma veya ani hareketler gibi dizin zorlanabileceği aktivitelerden kaçınılmalıdır. Yavaş ve destek alarak hareket etmek, düşmeleri önlemek açısından önemlidir. Düşme riskini azaltmak için evde kaygan zeminler, halı kıvrımları veya eşiğe takılabilecek nesneler ortadan kaldırılmalıdır. Tuvalet ve banyo gibi alanlara tutunma barları yerleştirilmesi önerilir. Protein, vitamin ve mineraller açısından zengin bir beslenme programı uygulanmalıdır. Bu, doku iyileşmesini destekler ve bağışıklık sisteminizi güçlendirir.
Ayrıca, aşırı kilo alımı diz protezine zarar vereceği için dengeli beslenme önemlidir. Aşırı yük kaldırmaktan kaçının. Ağır sporlar, zıplama ya da koşu gibi aktivitelerden uzak durun. Hafif yürüyüşler veya yüzme gibi düşük etkili egzersizler protezin daha uzun süre sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Diz protezi ameliyatı sonrası düzenli doktor kontrolleriyle diz protezinizin durumu takip edilmelidir. Erken dönemde fark edilecek bir sorun, daha büyük problemleri önlemenizi sağlar. İyileşme süreci kişiden kişiye değişmekle birlikte, sabırlı olunmalı ve uzman tavsiyelerine tam uyum sağlanmalıdır. Bu kurallara dikkat edilmesi, hem yaşam kalitesini artırır hem de diz protezinin uzun ömürlü olmasına katkı sağlar.
